Veilig (berg)wandelen in Schotland

De Schotse bergen zijn meer afgevlakt en lager dan de Alpen en de Himalaya bijvoorbeeld, en worden daarom regelmatig onderschat. Een goede vriendin is reddingswerker in Schotland en ik volgde trainingen met lokale rescue teams. Het gaat in die gesprekken echt niet alleen om jonge meiden die op gympen en in zomerkleding de op een na hoogste berg van Schotland beklimmen en daarbij in de problemen komen. Ook meer ervaren wandelaars en zelfs ervaren bergwandelaars komen er nogal eens in de problemen. Ik wil je absoluut niet bang maken, maar je er wel bewust van maken dat je je beter goed voor kan bereiden voordat je de Schotse berggebieden in trekt. Veilig (berg)wandelen in Schotland doe je zo.

Kies een route die bij je skills past

Lees je voordat je aan een route begint goed in over de route. Over wat voor paden loopt hij? Hoe moeilijk zijn die paden? (o.a. te zien m.b.v. de legenda in navigatieapps zoals Komoot en OS Maps) Moet je klimmen? Zijn er stukken zonder pad waar je zelf moet navigeren? Moet je rivieren oversteken zonder brug? Etc. 

Controleer vervolgens of deze route bij jou en je wandelmaatjes past. Zijn jullie gewend aan het afleggen van zo'n afstand en zoveel hoogtemeters in de bergen? Het is niet erg om jezelf wat uit te dagen, maar don't push it too far.  Probeer eventueel eerst een kortere route met minder hoogtemeters om te zien hoe dat gaat.

Veilig bergwandelen in Schotland en het weer

Ze zeggen niet voor niets dat Schotland 'vier seizoenen in een dag' kent. Je kan je wandeling beginnen onder een blauwe lucht met de zon op je blote armen. En dan een uur later in een sneeuwstorm lopen terwijl je haastig alle lagen kleding uit je tas trekt. Kijk voor vertrek altijd naar de weersvoorspelling om je goed voor te bereiden. Gebruik daarvoor betrouwbare weerswebsites zoals Mountain Weather in Scotland en Windy. Zie ook mijn blog over het weer in Schotland. Kijk niet alleen of er regen voorspeld wordt, maar let ook op de gevoelstemperatuur (die zo 10 graden lager kan liggen dan de werkelijke temperatuur, de windrichting en de windkracht. Bij harde wind(stoten) wil je niet in open terrein lopen.

Houd er rekening mee dat het weer onderweg snel om kan slaan. Neem een rugzak mee en vul die met extra kleding voor het geval dat. Neem altijd goede regenkleding mee. Bedenk voor langere routes voor vertrek al een plan B, voor het geval je wandeltocht niet gaat zoals gepland.

Ben je van plan sneeuwhellingen over te steken of te klimmen? Volg dan eerst een cursus bij bijvoorbeeld Glenmore Lodge als je daar geen ervaring mee hebt.

Let op de gevolgen van het weer

Je veiligheid wordt niet alleen beïnvloed door het weer tijdens je wandeling, maar ook door het weer in de dagen voor vertrek. Heeft het veel geregend, dan stroomt er meer water door rivieren en kunnen ze zonder brug moeilijk over te steken zijn. Dat heb ik meer dan eens meegemaakt, waarbij ik door harde stroming niet veilig over kon steken en terug moest keren. Bij veel regenval spoelen bruggen nogal eens weg.

Tijdens een stevige storm vallen de vaak te dicht op elkaar geplante bomen met bosjes om. Sommige bospaden worden daardoor onveilig of zelfs ontoegankelijk.

Navigatieskills

In Nederland en België kan je heel prima gekleurde paaltjes volgen zonder een kaart en kompas mee te nemen. In Schotland heb je betere navigatievaardigheden nodig. Bovendien zijn er relatief weinig routes (goed) gemarkeerd en komen kaartleesvaardigheden sowieso goed van pas. Zelfs als je een route over bestaande paden uitkiest, moet je misschien navigeren met kaart en kompas. Wanneer je in uitgestrekt gebied overvallen wordt door een sneeuwstorm of dichte mist, kan je niet langer op zicht de paden volgen. Je moet dan met kaart en kompas kunnen werken om te voorkomen dat je verdwaalt of per ongeluk van een klif stapt. Dit geldt natuurlijk meer op hoogte dan in bossen en dalen.

Navigatieapps zoals Komoot en OS Maps zijn heel handig om routes in uit te zetten en mee te navigeren, maar je moet nooit van ze afhankelijk zijn. Neem ook altijd een papieren kaart en een kompas mee en zorg dat je weet hoe ze te gebruiken. Je moet niet alleen begrijpen waar de paden liggen, maar ook hoogteverschillen kunnen aflezen, het type terrein kunnen herkennen en rivieren kunnen inschatten bijvoorbeeld. Daar worden ook in Nederland (1-daagse) workshops over gegeven. Je kan ook een workshop op locatie in Schotland volgen, dan leer je je vaardigheden gelijk toepassen in heuvelachtig gebied. Dat is ook meteen een leuke activiteit!

Wat je mee moet nemen voor veilig bergwandelen in Schotland

Draag schoenen die geschikt zijn voor het Schotse landschap (spoiler: geen Nikes of Sketchers, oi!). Neem altijd meerdere (reserve)lagen kleding mee. Draag liever meerdere dunne lagen over elkaar, dan een heel warme trui. Zo kan je makkelijk een laagje uittrekken als je warm krijgt (voordat je gaat zweten) of een extra laag aantrekken voordat je het koud krijgt. Be like an onion!

Neem ook voldoende drinken en eten mee. Water uit stroompjes in de natuur kan je gebruiken om je watervoorraad onderweg aan te vullen. Ik raad je aan om hiervoor een waterfilter zoals de Katadyn te gebruiken. Controleer vooraf of er stroompjes langs je route liggen. Neem genoeg eten mee voor tijdens je wandelroute, plus een beetje extra. Stop een hoofdlamp, EHBO-set, fluitje, reddingsdeken, papieren kaart, kompas en voor wandeltochten in ruig gebied een bivvy shelter (soort snelopzetbare tent zonder stokken waaronder je kan schuilen) mee. Ga je klimmen of over sneeuw wandelen? Dan heb je speciale uitrusting nodig.

Weet hoe je de hulpdiensten inschakelt

In geval van nood kan je altijd de bergreddingsdiensten inschakelen. Dat doe je door 999 of 112 te bellen en naar de politie en vervolgens naar mountain rescue te vragen. Lang niet overal in Schotland heb je telefoonbereik. Als het kan qua veiligheid, kan je proberen naar een andere locatie te lopen om te kijken of je daar wel bereik hebt. Ik heb altijd een GPS-noodknop bij me als ik de wildernis (alleen) in trek. Je kan ook werken met een fluit- of lichtsignaal. Geef 6 signalen, blijf een minuut stil, geef weer 6 signalen, etc. Fluiten houd je langer vol dan schreeuwen en lichtsignalen werken beter in de nacht. Hulp die onderweg is, antwoord in drie signalen gevolgd door een minuut stilte. 

Het is belangrijk dat je de hulpdiensten door kan geven waar je bent, dus ook nu komen die navigatieskills weer van pas. Zorg dat je het slachtoffer zo goed mogelijk verzorgt en warm houdt tot de hulpdiensten komen. Hier komt een wildernisEHBO-cursus, die je ook gewoon in Nederland kan volgen, goed van pas.

Tip: sluit een goede reisverzekering af voor vertrek. Zorg dat je ook gedekt bent als je op bergpaden wandelt, want dat is niet bij elke verzekering het geval. De reisverzekering van de NKBV is een goeie voor wie veel bergwandelt. Omdat ik vaak 6 maanden aan een stuk in Schotland ben en dat niet door de NKBV-verzekering gedekt wordt, heb ik een FBTO reisverzekering.

Communiceer je plannen

Geef voordat je aan je wandeling begint aan iemand door welke route je gaat nemen en wanneer je verwacht terug te zijn. Dit kan je bij een vriend(in) of familielid aangeven, of bij de receptie van het hotel waar je overnacht bijvoorbeeld. Voor een boswandeling voelt dit misschien wat overdreven, maar voor een bergwandeling zou ik dit zeker doen. Ik heb mijn GPS-apparaat met noodknop standaard op de volgfunctie staan, waarbij mijn thuisblijvers altijd kunnen kijken waar ik me bevindt.

In het kort: je checklist

• passen je gekozen route en de uitdagingen onderweg bij je vaardigheden?
• hoe was het weer in de dagen voor vertrek en verwacht je problemen?
• hoe is de weersvoorspelling voor vandaag, je wandeldag?
• heb je voldoende lagen kleding en regenkleding mee?
• heb je voldoende eten mee?
• heb je voldoende drinken mee en/of zijn er vulopties onderweg?
• heb je kaart en kompas mee en weet je hoe ze te gebruiken?
• heb je aan iemand doorgegeven wat je gaat doen?
• ben je voorbereid op ongelukken en heb je een goede EHBO-kit en EHBO-skills mee?
• heb je er ZIN IN?!